Çocuğunuz okuma yazma öğrenmekte zorlanıyor, harfleri karıştırıyor ya da ders çalışmaktan kaçıyor olabilir. Bu durumda bazı ailelerin aklından şu endişe geçer:
“Ya zekâsında bir problem varsa?”
“Disleksi mi, yoksa daha ciddi bir durum mu?”
Oysa disleksi ve zekâ geriliği tamamen farklı tanılardır ve karıştırılmaları oldukça yaygındır. Bu yazımızda aralarındaki temel farkları sade ve anlaşılır biçimde açıklıyoruz.
Disleksi Nedir?
Disleksi, nörogelişimsel bir öğrenme güçlüğüdür.
Zekâ geriliğiyle ilişkili değildir. Çocukların bilgiyi işleme biçimi farklıdır; özellikle okuma, yazma ve dil alanında zorlanırlar.
Disleksili çocuklar:
- Normal ya da yüksek zekâya sahip olabilir
- Harfleri karıştırabilir, okuma-yazmayı yavaş öğrenebilir
- Duygusal olarak kendilerini yetersiz hissedebilir
- Uygun destekle çok başarılı olabilirler
Özetle: Disleksi, ne bildiğini değil, nasıl öğrendiğini etkiler.
Zekâ Geriliği (Zihinsel Gelişim Geriliği) Nedir?
Zekâ geriliği (entellektüel yetersizlik), bireyin hem bilişsel işlevlerinde (düşünme, anlama, problem çözme) hem de günlük yaşam becerilerinde (iletişim, öz bakım, sosyal beceri) yaşıtlarına göre belirgin gerilik göstermesi durumudur.
Zekâ geriliği olan çocuklar:
- Genellikle IQ testlerinde 70’in altında puan alır
- Yeni bilgileri öğrenmekte genel olarak zorlanır
- Okuma, yazma, matematik gibi tüm akademik alanlarda geriden gelir
- Günlük yaşam becerilerinde de desteğe ihtiyaç duyar
Özetle: Zekâ geriliği, genel öğrenme kapasitesini etkiler.
Neden Karıştırılır?
- Disleksi geç fark edilirse, çocuğun öz güveni zedelenir, isteksizlik ve davranış sorunları gelişebilir.
- Bu durum bazen “zeka geriliği var mı acaba?” şüphesine yol açar.
- Oysa disleksili çocuklar, doğru yöntemlerle öğrenir ve kendilerini ifade etmeyi başarırlar.
Doğru Tanı Neden Önemlidir?
Yanlış tanı:
- Çocuğun özgüvenini zedeler
- Yanlış yönlendirmelere ve gereksiz etiketlemelere yol açar
- Müdahale sürecini geciktirir
Bu nedenle gelişimsel değerlendirme yapılması ve disleksi ile zekâ geriliğinin ayırt edilmesi büyük önem taşır.
Son Söz: Her Çocuk Öğrenebilir
Her çocuğun potansiyeli farklıdır. Disleksi, çocuğun yetersiz değil, sadece farklı bir şekilde öğrendiğini gösterir.
Zekâ geriliği ise genel gelişim desteği gerektirir.
Şüphe durumunda profesyonel destek almak, çocuğun geleceği için atılacak en doğru adımdır.
Gelişimsel Değerlendirme İçin Bizimle İletişime Geçin
Kadıköy ofisimizde veya online görüşmelerde çocuklara özel değerlendirme ve yönlendirme hizmeti sunuyoruz.