Ebeveyn olarak çocuk parkında ya da doğum günü partilerinde diğer çocukların birlikte oynadığını, ama kendi çocuğunuzun kenarda tek başına vakit geçirdiğini görmek sizi endişelendirebilir.
“Çocuğum arkadaşlarıyla neden oynamıyor?” sorusu oldukça yaygın bir kaygıdır.
Ancak unutmayın: Her çocuk farklı bir sosyal gelişim temposuna sahiptir. Bu davranışı doğru okumak, çocuğunuzu daha iyi anlamanızı sağlar.
Sosyal Oyunun Gelişimsel Aşamaları
Çocuklar sosyal ilişkilere bir anda değil, adım adım geçer. Bu gelişim süreci genellikle şu aşamalardan oluşur:
- Paralel Oyun (2–3 yaş): Yan yana ama ayrı ayrı oynama
- İzleyici Oyun: Diğerlerini izler ama katılmaz
- Birlikte Oyun (4–5 yaş): Kurallar olmadan birlikte oynama
- İşbirlikli Oyun (5+ yaş): Ortak amaçla, kurallı oyun
Çocuğunuz yaşıtlarıyla oynamıyorsa bu onun gelişimsel basamaklarda biraz daha erken bir aşamada olduğunu gösterebilir.
Bu mutlaka bir sorun değil; bir işaret olabilir.
Ne Zaman Endişelenmeli?
Aşağıdaki durumlarda daha yakından değerlendirme gerekebilir:
- Yaşına göre beklenen sosyal becerileri göstermiyorsa
- Oyun oynamaya yönelik hiçbir ilgi göstermiyorsa
- Diğer çocuklara karşı kaygı, öfke ya da aşırı çekingenlik gösteriyorsa
- Göz teması kurmuyor, ismiyle çağrıldığında bakmıyorsa
- Sembolik oyun (örneğin oyuncakla doktorculuk, annelik vs.) oynamıyorsa
- Oyunlar genellikle tekrarlayıcı ve tek tipse (örneğin sürekli araba sıralamak gibi)
Bu belirtiler gelişimsel bir farklılığın ya da sosyal-duygusal bir desteğe ihtiyaç olduğunu gösterebilir.
Oynamıyor mu, Oynamayı Bilmiyor mu?
Bazı çocuklar oynamaktan hoşlanmıyor gibi görünse de aslında:
- Sosyal ipuçlarını okumakta zorlanıyor olabilir
- Oyun başlatma ya da sürdürme becerisi gelişmemiş olabilir
- Dil ya da iletişimsel eksiklik nedeniyle geri planda kalıyor olabilir
- Duyusal hassasiyet ya da kaygı nedeniyle sosyal ortamlardan kaçınıyor olabilir
Bu durumda yapılması gereken çocuğun neden geri durduğunu anlamak, onu zorlamak değil, adım adım desteklemektir.
Floortime Yaklaşımı: Sosyal Oyunu Desteklemenin İlişki Temelli Yolu
DIR® Floortime modeli, çocuğun sosyal ilişki kurma kapasitesini gelişimsel ve duygusal açıdan değerlendirir.
Bu yaklaşımda:
- Çocuğun hazır olduğu sosyal beceri düzeyi belirlenir
- Oyunla ilişki kurması teşvik edilir
- Ortak dikkat, karşılıklı etkileşim ve duygusal bağ güçlendirilir
- Çocuk zorlanmadan, baskı hissetmeden sosyal ilişkilere yönlendirilir
Çocuk, oyun içinde “güvende” hissettiğinde sosyal olmaya daha çok istek duyar.
Aileler İçin Uyarıcı Sorular
- Çocuğum oyun oynarken bana katılmak ister mi?
- Oyuncakları sadece sıraya dizmek gibi tekrarlar mı yapıyor?
- Diğer çocuklara ilgisi var ama nasıl yaklaşacağını bilmiyor mu?
- Grup içinde sessiz ve geri planda mı kalıyor?
Bu sorulara vereceğiniz yanıtlar, çocuğunuzun sosyal gelişimi hakkında fikir verir.
Kadıköy’de Sosyal Gelişim ve Oyun Desteği
Kadıköy’deki merkezimizde, çocukların sosyal gelişimini destekleyen oyun temelli programlarla çalışıyoruz.
Amacımız çocukları kalıplara sokmak değil; onların iç dünyasına giden yolu oyunla açmak.
Son Söz
Bazı çocuklar sessizdir ama gözlemler. Bazıları uzaktan bakar ama hazır olduğunda yaklaşır.
Önemli olan çocuğunuzu zorlamak değil, onun temposuna saygı duyarak destek olmaktır.
Çocuğunuzun sosyal gelişimini birlikte değerlendirmek ve uygun destek yollarını planlamak isterseniz bizimle iletişime geçebilirsiniz.